Doskonałym rozwiązaniem unieszkodliwiania ścieków z gospodarstw domowych (w miejscach nieskanalizowanych) są przydomowe oczyszczalnie ścieków. Zainstalowanie takich oczyszczalni rozwiązuje problem ściekowy, jest długofalowo tańszym systemem (niż np. płacenie za wywóz szamba) i świadczy o świadomości ekologicznej użytkownika.
Istnieje wiele rodzajów przydomowych oczyszczalni m.in.: ze złożem biologicznym, z filtrem piaskowym, oczyszczalnie drenażowe oraz gruntowo – roślinne.
Jednym z najczęściej używanych jest oczyszczalnia z osadem czynnym.
W pierwszej fazie procesu następuje podczyszczenie ścieków w osadniku gnilnym. Następnie ścieki przepływają do drugiego zbiornika. Składa się on z dwóch komór: komory osadu czynnego i osadnika wtórnego. W nim następuje drugi etap doczyszczania ścieków.
Mikroorganizmy odpowiedzialne za rozkład zanieczyszczeń zawartych w ściekach, nie osiadają na żadnym podłożu (tak jak to bywa np. w oczyszczalniach ze złożem), lecz unoszą się swobodnie w zbiorniku zwanym komorą osadu czynnego.
Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tego typu rozwiązań niezbędny jest stały dopływ tlenu. W tym celu w zbiorniku, w którym zaszczepione zostały kłaczki osadu, przy dnie montuje się dyfuzory drobnopęcherzykowe, przez które dmuchawa powietrza dostarcza tlen. Ilość i rodzaj dyfuzorów zależy od zapotrzebowania tlenowego oraz kształtu komory. System napowietrzania jest sercem całego układu oczyszczania.
Takie rozwiązanie oprócz napowietrzenia samych ścieków, powoduje stałe unoszenie się kłaczków osadu. Zapewnia to bardzo wysoką redukcję zanieczyszczeń zawartych w ściekach.
Następnie ścieki przepływają do drugiej komory – osadnika wtórnego, w którym oddziela się pozostały osad. W prawidłowo funkcjonującej oczyszczalni powierzchnia i ilość kłaczków osadu czynnego wzrasta, dlatego jego nadmiar jest zawracany pompką recyrkulacyjną – podnośnikiem powietrznym PM do osadnika wstępnego, z którego z kolei okresowo jest usuwany.
Osad powinien zostać poddany odpowiednim procesom unieszkodliwiania i przeróbki. Oczyszczone ścieki mogą być bezpośrednio odprowadzane do wód lub gleby poprzez drenaż bądź studnię chłonną.
Oczyszczalnie z osadem czynnym charakteryzują się wysoką sprawnością w zakresie redukcji rozpuszczonych substancji organicznych, nieopadalnych zawiesin i cząstek koloidalnych. W znacznym stopniu zmniejszana jest też zawartość w ściekach wirusów, bakterii i innych organizmów żywych.